نيروي برق يا الكتريسيته به عنوان قلب تپنده تمدن بشري به حساب مي آيد. از زمان كشف جريان الكتريسيته تا كنون اين انرژي اركان مختلفي از زندگي ما را تحت الشعاع قرار داده است و ويژگي هاي منحصر به فرد جريان برق كاربرد روز افزون آنرا اجتناب ناپذير ساخته است. از اين رو اكنون به جرات مي توان انرژي الكتريكي را در تمامي جنبه هاي تكنولوژيكي زندگي بشر مشاهده نمود. از وسايل و تجهيزات خانگي مانند ماكروفر، تلويزيون و كامپيوتر گرفته تا تكنولوژي هاي صنعتي مانند ماشين هاي الكتريكي همگي از جمله ره آوردهاي صنعت برق مي باشند. مزيت هاي غير قابل انكار انرژي الكتريكي استفاده از آن را بيش از پيش نموده است. مواردي همچون عدم وجود آلودگي در هنگام استفاده، سهولت استفاده، تنوع روش هاي توليد و قابليت توليد و توزيع در مقياس بالا استفاده از انرژي الكتريكي را مقرون به صرفه نموده است. توسعه روز افزون تمدن بشري نياز به انرژي الكتريكي را روز به روز بيشتر مي كند و در اين رابطه افزايش گسترده سطح توليد الكتريسيته و انتقال آن را موجب شده است.
جوابگويي به نياز روز افزون جوامع به الكتريسيته ضرورت استفاده از فن آوري هاي نوين در صنعت توليد، توزيع و انتقال الكتريسيته را ضروري ساخته است. پيشرفت هاي گسترده تكنولوژيكي در اين زمينه راهگشاي بسياري از معضلات پيش روي صنعت برق مي باشد.
كشور ما همگام با ساير كشورهاي در حال توسعه در حال گذار از عصر صنعتي و ورود به عصر الكترونيك و اطلاعات مي باشد كه لازمه آن سرمايه گذاري هرچه بيشتر در صنعت توليد، توزيع، انتقال و مصرف الكتريسيته مي باشد. آشنايي هر چه بيشتر با تكنولوژي هاي نوين در بخش برق در جهت پيشرفت و توسعه ساختارهاي اين صنعت ضروري مي باشد. از اين رو مي بايست با توجه به شرايط اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و زير ساخت هاي موجود در صنعت به شناسايي تكنولوژي هاي مختلف در صنعت الكتريسيته پرداخت و با توجه به توانمندي ها و نيازمندي هاي كشور نسبت به بومي سازي تكنولوژي هاي مذكور اقدام نمود كه اين مسلما نيازمند شناسايي بسترهاي مناسب براي استفاده از تكنولوژي هاي نوين در كشور مي باشد.
مطلب پيش رو مجموعه اي مي باشد كه در آن سعي شده است مجموعه اي از تازه ها و فناوري هاي نوين در زمينه صنعت برق مورد اشاره و بررسي قرار گيرد. در اين رابطه مباحث مطروحه در سه بخش توليد، توزيع و انتقال و ذخيره سازي انرژي الكتريكي دسته بندي شده و به تفكيك اشاره شده اند. اميد است كه با بكارگيري هر چه بيشتر از فناوري هاي نوين در صنعت برق و با توجه به شرايط و زير ساخت هاي موجود، شاهد شكوفايي هر چه بيشتر كشورمان باشيم.
نياز به برنامه ريزي بلند مدت در زمينه توسعه صنعت برق:
با توجه به تغيير و تحولات پر شتاب دنياي امروز، برنامه ريزي هاي بلند مدت و تغييرات ساختاري در اين صنعت در جهت رشد و توسعه پايدار صنعت برق ضروري مي باشد. تحليل روز افزون ذخاير متداول انرژي و بالا رفتن بيش از پيش قيمت حامل هاي انرژي مانند نفت و گاز لزوم تغيير زير ساخت هاي انرژي را ضروري ساخته است. از اين رو توجه و برنامه ريزي در زمينه صنعت توليد، توزيع و انتقال انرژي الکتريکي اجتناب ناپذير مي باشد. با توجه به تحقيقات و بررسي هاي انجام شده توسط EPRI برنامه ريزي هاي زير در زمينه توسعه پايدار صنعت برق صورت پذيرفته است:
در كوتاه مدت:
در دهه آينده بايد تاكيد بر روي حصول اهداف فني زير باشد:
* بكارگيري و استفاده از سيستمهاي الكترونيك قدرت بر اساس سيليكون و پسا سيليكون براي كنترل و پايش سيستم تامين برق
* يكپارچه سازي توليد غير متمركز و ذخيره سازي محلي در قالب يك معماري جديد شبكه براي بازار رقابتي آينده
* ايجاد سرويس ها و خدمات جديد، مناسب، داراي تعامل با مشتري و مبتني بر نيازهاي مشتري
* تسريع در بكارگيري جهاني فن آوريهاي فسيلي تميز، كه به بهترين و موثرترين نحو انرژي الكتريكي را توليد مي نمايد.
* توسعه سيستمهاي توليد انرژي الكتريكي كه از نظر زيست محيطي براي كشورهاي در حال توسعه مناسب مي باشند.
* افزايش سرعت تحقيق و توسعه در زمينه هايي كه تحول بالقوه انرژي هاي تجديدپذير و توليد انرژي هسته اي در آنها امكان پذير است.
* تسريع پروژه هاي تحقيق و توسعه در مورد افزايش بهره وري تجهيزات سمت مصرف كنندگان برق و فن آوري هايي كه بهره وري را بطور كلي افزايش مي دهند، از جمله توانمندي هاي مرتبط با ذخيره سازي برق در حجم زياد
در ميان مدت:
حدود دو يا سه دهه ديگر زمينه هاي ايجاد شده در طول دوره اول بايستي بنحوي توسعه يابند تا بتوان به اهداف زير دست يافت:
* تسريع در بكارگيري برق در صنعت حمل و نقل براي افزايش بهره وري، بالا بردن كارايي و حفاظت از محيط زيست
* استفاده موثرتر و بهتر از انرژي هسته اي و توانايي استفاده از انرژي هاي تجديد پذير ارزان قيمت براي پاسخگويي به نيازهاي جهاني انرژي الكتريكي
* توسعه توانمندي شبكه برق براي افزايش قابليت اطمينان، انعطاف پذيري و كيفيت خدمات سيستم برق
* توسعه، بهبود و بالا بردن راندمان و طراحي هاي ارزان قيمت و كم هزينه براي زير ساخت هاي شبكه هاي خدماتي روستايي (غير شهري) شامل انرژي، ارتباطات، حمل و نقل، آب و شبكه هاي فاضلاب و سيستم هاي دفع ضايعات
در دراز مدت:
از نيمه قرن و فراتر از آن اهداف بايد شامل موارد ذيل باشند :
* كاربرد جهاني و همه جانبه برق براي استفاده بهتر از انرژي، زمين و آب و حداقل كردن ضايعات صنعتي، كشاورزي و شهرها براي ايجاد چارچوبي جهت آينده اي پايدار
* توسعه همه جانبه و جهاني در زمينه سيستم هاي تامين برق بصورت كارا براي كاهش هزينه ها و بهبود عملكرد زيست محيطي زير ساخت هايي كه بدين منظور توسعه يافته اند.
* بكارگيري بيش از پيش انرژي هاي هسته اي و منابع تجديد پذير انرژي براي كاهش انتشار كربن (آلودگي) و وابستگي كمتر به منابع انرژي غير تجديد پذير