تپ چنجر مكانيزمي است كه با آن ميتوان نسبت تبديل ولتاژ ترانس را تغيير داد مثلاً اگر توسط يك ترانس قدرت، قدرت خروجي يك ژنراتور را به شبكه داده شود در مواقعي كه شبكه افت ولتاژ دارد ميتوان با انتخاب ولتاژ ثانويه بيشتري اين افت ولتاژ را ترميم كرد همچنين در مواردي كه شبكه افزايش ولتاژ دارد ميتوان با كاهش ولتاژ ثانويه افزايش ولتاژ شبكه را جبران نمود. اين عمل معمولاً با قدرت موتور انجام ميشود كاري كه قدرت موتور در داخل ترانس انجام ميدهد اين است كه در هر بار تغيير تپ تركيب خاصي از سر سيمهایی كه از قسمتهاي مختلف سيم پيچ به تپ چنجر برده شده اند بهم وصل ميشوند لذا تعداد دور سيم پيچهائي كه در مدار قرار ميگيرند تغيير ميكند و به همان نسبت تبديل هم تغيير ميكند و با يك ولتاژ ثابت در اوليه، ولتاژ ثانويه تغيير ميكند.
معمولاً در ترانسهاي قدرت تپ چنجر بر روي سيم پيچهاي فشار قوي عمل ميكند زيرا جريان در قسمت فشارقوي پائين تر از قسمت فشار ضعيف ميباشد لذا مسأله تعويض تپ آسانتر و بي اشكالتر از نظر جرقه و قوس خواهد بود البته در بعضي موارد تپ چنجر بر روي هر دو سيم پيچ مورد استفاده قرار ميگيرد.
تپ چنجر از نظر مكانيزم عملكرد به دو گروه تقسيم ميشوند:
1. زير بار (ONLOAD)
2. بي باري (OFFLOAD)
1- اين نوع تپ چنجر ميتواند تپ ترانس را در حالت بارداري تغيير داد.
2- در اين نوع تپ چنجر تعويض تپ امكان پذير نيست مگر با بي برق شدن ترانس.
لازم به ذكر است چون در ترانس قدرت بي برقي مقرون به صرفه نميباشد به همين خاطر سيستم طراحي تپ چنجر در ترانس قدرت موجود در پستها معمولاً بصورت ONLOAD ميباشد اما در ترانس زمين يا مصرف داخلي پستها چون مقدار مصرف مشخص ميباشد و افت ولتاژ هم كم ميباشد لذا نياز به تغيير تپ مدام نداريم به همين سبب تپ چنجر مورد استفاده در ترانس زمين پستها از نوع OFFLOAD ميباشد.
تغيير تپ در ترانس قدرت:
عموماً تغيير تپ ترانسهاي قدرت به دو صورت زير انجام ميشود:
1- دستي
2- اتومات
در حالت دستي نيز به دو صورت ميتوان تپ ترانس را تغيير داد:
حالت دستي: تغيير تپ بوسيله هندل:
تغيير تپ توسط استپ و استارتهاي بكار رفته بر روي كماند تپ چنجر اما تغيير تپ توسط هندل زماني انجام ميشود كه برق جهت تغيير تپ وجود نداشته باشد بعنوان مثال برق مصرف داخلي پس قطع شد (ترانس بي برق شده باشد) در اين حالت از هندل جهت تغيير تپ استفاده ميشود. اما اگر بخواهيم تپ ترانس را از محل ترانس تغيير دهيم بايد كليد Remot-Local درون تپ چنجر را بر روي Local قرار داد سپس براي بالا بردن تپ شاسي استارتPrise را فشار ميدهيم پس تپ شروع به بالا رفتن ميكند جهت توقف عمليات فوق بايد شاسي را فشار دهيم اما جهت پائين آوردن تپ عمليات فوق انجام ميشود با اين تفاوت كه به جاي استارت Prise بايد استارت را فشار داد.
تغيير تپ بصورت اتومات:
تغيير اتومات تپ توسط رله AUR بر روي كماند AUR به دو صورت زير انجام ميشود:
1. بصورت Auto
2. بصورت Local
در حالت Auto تپ ترانس با توجه به شرايط شبكه بصورت خودكار تغيير ميكند اما از حالت Local زماني استفاده ميشود كه نياز به تغيير تپ ضروري باشد در اين حالت اپراتور بايد شاسي حسي Local را فشار داده بعد از روشن شدن چراغ علامت نماي فوق با توجه به حالت بالا و يا پائين بردن تپ يكي از شاسي هاي (جهت بالا بردن تپ) و يا (جهت پائين بردن تپ) را فشار دهد تا تپ را بالا و يا پائين برد براي بازگشت به حالت اتومات بايد شاسي حسي را فشار داد تا تپ ترانس بصورت اتومات با توجه به شرايط شبكه تغيير كند.