از کجا باید بدانیم کانکتوری که تهیه می کنیم قطعه مناسبی است؟

کانکتور (connector) چیست؟

کانکتور (Connector) به معنی متصل کننده، از ریشه کلمه (Connect) به معنی اتصال گرفته شده. کانکتور به اتصالاتی میگویند که کابل را به تجهیزات دیگر متصل میکنند. در واقع کانکتور وسیله الکترومکانیکی است که یک اتصال جداشدنی را میان دو زیر مجموعه یک سیستم الکتریکی و الکترونیکی برقرار می کند بدون اینکه تأثیری منفی بر کارکرد سیستم داشته باشد. کار کانکتور انتقال جریان الکتریکی و داده است، هر ارتباطی میان دو وسیله مکانیکی نیازمند جریان الکتریکی یا داده است. به عنوان مثال یک کلید و پریز یا دوشاخه برق کارش انتقال جریان الکتریکی است و یک نوع کانکتور محسوب می شود. کار کانکتور کم و زیاد کردن برق نیست بلکه انتقال جریان الکتریکی و دیتا است.
دلیل به کارگیری کانکتور کاهش احتمال قطعی و امکان تعویض در آینده (مثلا بر اثر خرابی) است. کانکتورها عموما در قسمت هایی مانند ورودی منابع تغذیه و محل اتصال برد با قطعات جانبی نصب می شوند. دقت داشته باشید که اتصال صحیح و مونتاژ درست آنها بسیار مهم است و در ایجاد یک اتصال صحیح و بدون برگشتی اهمیت ویژه ای دارد.
ویژگی های کانکتور:

کانکتورها با توجه به تفاوت هایی که در ظاهر و کارایی دارند، یک سری ویژگی ها مشترک هم دارند که آنها را در دسته کانکتورها قرار داده می دهد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
Gender  جنسیت:

کانکتور‌ها ها هم مثل اکثر موجودات زنده جنسیت دارند. این قطعات به دو دسته نرگی و مادگی تقسیم میشن. منظور از دسته‌ها هم فکر میکنم خیلی واضح باشه. کانکتور مادگی کانکتوری هست که معمولا روی برد لحیم میشه و کانکتور نرگی هم کانکتوری هست که در کانکتور مادگی قرار میگیره. در شکل زیر یه نمونه از کانکتور نرگی و مادگی آورده شده:

Polarity پلاریته:

اکثر کانکتور‌ها فقط در یک سو قابلیت اتصال دارند و شما نمیتونید هر طرفی که دلتون خواست کانکتور نرگی رو به مادگی متصل کنید. به این ویژگی میگن پلاریته و قطعات دارای این ویژگی رو قطعات پلاریته دار میگن. معمولا برای این که سازندگان کانکتور‌ها شما رو مجبور کنن که فقط از یک سمت بتونید کانکتور‌ها رو به هم متصل کنید یه زاییدگی کنار کانکتور قرار میدن تا شما نتونید به اشتباه از جهتی غیر از جهت اصلی اتصال اون کانکتور‌ها، به همدیگه برای اتصال استفاده کنید.

Contact تماس:

خود واژه Contact اگه بخوایم خیلی تحت اللفظی صحبت کنیم میشه تماس. ولی اجازه بدید در این متن از همون واژه Contact استفاده کنیم.  Contact ها بخش اصلی کانکتور‌ها هستند. این قطعات یه سری فلز کوچک هستند که درون کانکتور‌ها قرار گرفتن. اکثر مشکلاتی که باعث قطعی کانکتور‌ها میشه مربوط به همین بخش هست. Contact ها ممکنه بعد از گذشت یه مدت زمان کثیف یا اکسیده بشن و یا فنری که باعث نگه داشته شدن اونا شده خراب بشه و کلا مدارتون هم دیگه کار نکنه. از این جهت باید خیلی حواستون به  Contactهای موجود در مدار باشه.

Pitch گام:

اکثر کانکتور‌ها از یه سری Contact تشکیل شدن که در یک الگوی مشخص این Contact ها داره تکرار میشه. گام کانکتور فاصله‌ی بین مرکز یک Contact تا مرکز Contact بعدی هست. این خیلی مهمه. چون یه سری کانکتور‌ها وجود دارند که به هم خیلی شبیه هستند، ولی pitch مربوط به هر کدوم از این کانکتور‌ها با یکدیگه فرق داره. حتما در خرید کانکتور‌ها باید به این مورد توجه کنید تا یه وقت کانکتور مشابه، ولی اشتباه نخرید.

Mating cycles سیکل طول عمر:

کانکتور‌ها هم بالاخره یه عمر محدودی دارند و پس از یه مدت اتصال و قطع فرسوده میشن. در دیتاشیت‌ها برای مدت زمان کارکد یک کانکتور از یه واژه نام میبرن به نام Mating cycles مقدار این Mating cycles از یک نوع کانکتور به نوع دیگه فرق میکنه. به عنوان مثال ممکنه یه کانکتور usb دارای ۱۰۰۰ سیکل طول عمر باشه در حالی که یک فروشنده ممکنه یه قطعه دیگه رو جوری طراحی کرده باشه که عمرش ۱۰ تا سیکل هم نباشه. (منظور از سیکل تعداد دفعاتی هست که از کانکتور استفاده میشه) باید حواستون باشه کانکتوری که میخواید استفاده کنیم طول عمر مناسبی برای کار شما داشته باشه.
Mount پایه:

پایه در واقع تعیین می کند کانکتور از نظر مکانیکی چگونه نصب شود و زاویه آن با اتصالات چقدر باشد.

Strain relief:

Strain relief به قسمتی از یه کابل گفته میشه که به شما در وارد کردن و درآوردن یه کابل کمک میکنه. در واقع به کمک اون کابلتون رو راحت جا میزنید و در میارید. در شکل زیر یک نمونه از Strain relief آورده شده است.

انواع کانکتور:

کانکتورها از نظر اندازه، کارایی و شکل متفاوت هستند و همین موضوع باعث می شود تا طیف گسترده ای داشته باشند. در ادامه به بررسی 19 مدل پر استفاده آن می پردازیم:

1. کانکتور BNC:

BNC مخفف British Naval Connector می باشد که برای اتصال انواع کابل کواکسیال استفاده می شود. بیشترین استفاده BNC برای اتصالات دوربین مداربسته است. بی ان سی در دو مدل اتصال وجود دارد، پیچی و پرسی. در گذشته بسیاری از شبکه های کامپیوتری هم از BNC استفاده میکردند که امروزه RG45 جای آن را گرفته است. بی ان سی در اتصالات تجهیزات رادیویی، تجهیزات آزمایشگاهی و تجهیزات سیگنال های ویدیویی نیز استفاده می شود.

2. کانکتور PS2:

PS2 که مخفف Personal System 2 است در واقع نام یکی از کامپیوترهای تولیدی IBM بود. PS2۶ پین دارد و برای اتصال دستگاه ‌های ورودی مانند میکروفون، ماوس و کیبورد استفاده میشد. امروزه در کامپیوترها PS2 به سختی یافت می شود در حالی که در کامپیوتر های کمی قدیمی تر PS2 جزو مهمترین درگاه ها بوده.

3. کانکتور USB:

USB که مخفف universal serial bus است، برای انتقال دیتا و گاهی برای شارژ استفاده می‌شود. USB مدل های گوناگون و سه ویرایش به نام USB 1.0, 2.0, 3.0 را وارد بازار کرده. USB قابلیت اتصال به دستگاه‌های متنوع ورودی خروجی، ابزار‌ها، گجت‌ها و... را دارد. مثلا USB-A عموما در رایانه ها، USB-B برای اتصال چاپگرها، USB-C و micro USB-B برای اتصال گوشی ها و گجت های هوشمند به کار می روند. در ادامه انواع کانکتور USB را نام میبریم:
1.    USB-A
2.    USB-B
3.    USB-C
4.    USB-AB
5.    USB-B SS
6.    mini USB-AB
7.    mini USB-A
8.    mini USB-B
9.    mini USB-AB
10.    mini USB-AB

4. کانکتور HDMI:
HDMI که مخفف High Definition Multimedia Interface است اولین و البته تنها سوکتی است که به صورت تجاری ارائه شد تا انتقال صدا و تصویر را همزمان و به صورت دیجیتال فشرده نشده انتقال دهد. اچ دی ام آی انتقال صوت و تصویر را با یک کابل انجام میدهد و دو مدل استاندارد و mini دارد.

5. کانکتورRJ45:
RJ45 یا Registered Jack 45 یک سوکت استاندارد شبکه است که در کابل‌ اترنت کاربرد دارد. دستگاه هایی که برای ارتباط از پروتکل اترنت استفاده میکنند باید بهRJ45  مجهز باشند. RJ45 مادگی، کی استون نام دارد. RJ45 هشت پین است و ترتیب رنگ رشته های سیم در آن از استانداردهای خاصی پیروی میکند.
6. کانکتور RJ11:
RJ11 ها 4 ، 6 و 2 پین هستند و از نظر ظاهری شبیه RJ45 هستند اما برای اتصالات تلفن استفاده می شوند و از کابل تلفن تک زوج ، 2 و 3 زوج برای اتصال پشتیبانی می کند. در این کابل ها ترکیب رنگ در سوکت اهمیت و استانداردی ندارند، اما معمولا برای جلوگیری از خطا هر دو سمت سیم، باید از ترکیب رنگ مشابه استفاده کنند.
7. کانکتور AUX:
AUX که به جک هدفون 3.5mm معروف است. سه پین است و توانایی انتقال صوت به صورت 2 کانال استریو را دارد و در دستگاه‌های مختلف صوتی وجود دارد.

8. کانکتور Lightning:
Lightning که در محصولات جدید اپل مانند آیفون و آیپد وجود دارد، روی دستگاه های بعد از آیفون ۵ نصب شده دوطرفه است و به هر جهتی که آن را وارد کنیم اتصال برقرار می شود. لایتنینگ مانند USB برای شارژر و انتقال دیتا بکار می رود. لایتنینگ 16 پینی که جایگزین کانکتور ۳۰ پین محصولان اپل شده است منحصر به شرکت اپل است.
9. کانکتور DB15:
DB15 که به فیش VGA یا پورت گرافیک در کامپیوترها شهرت دارد دارای 15 پین است. پین های DB15 در دو ردیف چیده شده اند. DB15 برای ارتباط بین کامپیوتر، لپ‌تاپ و سایر دستگاه های پخش کننده ویدئویی که پورت VGA دارد به نمایش‌گرهایی مانند مانیتور، ویدئو پروژکتور، تلویزیون، و... است.
10. کانکتور GX:
GX به شکل دایره ای طراحی شده و در مدلهای 16GX، 12GX و 18GX که نشان دهنده قطر دهانه آن است وجود دارند. GX برای کاربرد های متفاوت از 2 تا 12 پین طراحی شده است که در تجهیزات و صنایع نظامی کاربرد دارد.
11. کانکتور ATX:
ATX که به نام فیش مادربرد یا پاور شناخته می شود 24 پین است و برای تغذیه مادربرد در رایانه ها مورد استفاده قرار میگیرد. از نظر ابعاد بزرگترین کانکتور پاور رایانه هاست. پین های ATX به صورت دو تکه ۲۰ پین و ۴ پین قابل استفاده است. ATX دو استاندارد ATX12V 2.x و ATX12V 1.X دارد.

12. کانکتور PH:
PH به عنوان سوکت مخابراتی در برد های سنسور و همچنین میکروکنترلرها و... استفاده میشود. PH که به صورت مینیاتوری و از 2 تا 10 پین طراحی می شود.
13. کانکتور XH:
XH مانند PH کاربرد مخابراتی دارد و از 2 تا 8 پین در بازار موجود است. XH با نام سوکت دزدگیری هم شناخته می شود.

14. کانکتور PHL:
PHL یک سوکت قفل دار است که پین های آن دو ردیفه میباشند. PHL با تعداد پین های آن از 2*5، 2*25 و 2*32 و... در بازار موجود است.

15. کانکتور آداپتور:
جک آداپتور، سه پین جهت اتصال دارد و جهت ورود نیروی برق که توسط آداپتور تامین می شود در بردهای الکترونیکی استفاده می شود.

16. کانکتور IDC:
IDC برای اتصال به باکس هدر استفاده میشود. مدل های متفاوتی از IDC وجود دارد. آی دی سی دو ردیفه و قفل دار است و با تعداد پین های 2*4 و 2*5 و... تا 2*20، 2*25 یافت می شود.

17. کانکتور فونیکس:
فونیکس نوعی ترمینال است که طراحی شده تا برای اتصال مدار به ولتاژهای بالا استفاده شود. این قطعه از دو تکه نری مادگی ساخته می شود. یک قسمت به صورت ثابت روی مدار نصب میشود و دیگری به شکل متحرک و بر سر کابل نصب شود. فونیکس با تعداد پین های 2، 3، 4 و بالاتر در بازار یافت می شود.

18.کانکتور IC:
از متنوع ترین نوع کانکتورها که به نام سوکت IC نیز شناخته می شود می باشد. برای انواع مختلف آی سی موجود سوکت IC وجود دارد و مسلما تعداد پایه های آن متناسب با آی سی مورد نظر است. این سوکت به منظور امکان تعویض آی سی در آینده در صورت خرابی، بدون نیاز به حرارت دادن برد است.

19.کانکتور کابلشو:
کابلشو، وایرشو یا سر سیم برای اتصال به سر سیم ها و کابل ها طراحی شده اند و در شکلها و اندازه های متفاوتی در بازار موجودند. سایز کابلشو ها با توجه به سطح مقطع سیم ها شماره گذاری می شوند و هر سطح مقطع هم رنگ خاص خود را دارد. کابلشو ها به صورت تک رشته، دو رشته، حلقه ای، دو شاخ و... موجودند. برای سایز های بالا دیگر از رنگ بندی استفاده نمیشود و تنها یک قطعه فلزی شماره دار و فقط به شکل حلقه ای (برای اطمینان از اتصال قوی در ولتاژها و جریان های بالا) وجود دارد.
 

برای انتخاب کانکتور مناسب، نیاز است تا اطلاعات بیشتری درباره‌ی نوع اتصال، دستگاه‌ها و کاربرد مورد نظر شما داشته باشیم. آیا شما به دنبال کانکتورهای USB، HDMI، شبکه، صوتی یا نوع دیگری هستید؟ همچنین مشخص کنید که برای چه دستگاه‌هایی (مانند کامپیوتر، تلویزیون، گوشی موبایل و غیره) به کانکتور نیاز دارید. با این اطلاعات می‌توانم بهتر راهنمایی کنم. جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان با کارشناسان فروشگاه اینترنتی تامین الکتریک با شماره تلفن 05137130000 تماس حاصل فرمایید.