بريكر نوعي كليد است كه بر خلاف سكسيونرها عمل قطع و وصل را زير بار انجام ميدهد و با توجه به اينكه عمليات قطع و وصل تحت جريان و درون محفظه بسته انجام ميشود بديهي است كه در هنگام قطع و يا وصل آركهاي شديدي بوجود ميآيد و اگر نتوان به نحوي آركهاي بوجود آمده در اثر مانور بر روي بريكر را خاموش كرد صدمات فراواني به بريكر وارد ميشود به همين سبب در كليدهاي قدرت از خاموش كننده هايي استفاده ميشود و مكانيزم عملكرد بريكرها با توجه به نوع خاموش كننده آرك آن به انواع زير تقسيم ميشوند:
1- كليد قدرت تمام روغني
2- كليد قدرت نيمه روغني
3- كليد قدرت SF6
4- كليد قدرت خلأ
5- کلید قدرت هوایی
همانگونه كه ذكر شد در بريكرهايSF6 از گازSF6 به عنوان خاموش كننده آرك استفاده ميشود همچنين گاز SF6 خاصيت عايقي دارد به همين سبب حجم بريكرهايSF6 كمتر از حجم بريكرهاي ديگر ميباشد.
فشار گاز در بريكرهايSF6 :
با توجه به اهميتي كه فشار گازSF6 موجود در محفظه بريكرها دارد به همين خاطر در محفظه كليه بريكرها فشار سنج نصب شده كه فشار گاز موجود در بريكر را نشان ميدهد تا اپراتور همواره آگاه به فشار گاز بريكر بوده باشد تا در صورت نشتي گازSF6 اقدامات لازم را قبل از آلارم مربوطه انجام دهد.
در بعضي از پستها فشارسنج بريكرها مجهز به علامت آلارم و تريپ ميباشد تا اپراتور ضمن انجام بازديد با توجه به عقربه فشارسنج و علائم مربوطه بتواند نوع آلارم و تريپ را پيش بيني كند اما در پست 230 كيلو ولت نيروگاه ری فشارسنج بريكرها فاقد چنين علامتهايي ميباشند.
در پست نيروگاه ری جهت سنجش فشار گازSF6 بريكرها از دو فشارسنج استفاده شده است كه در زير شرح داده شده است:
1. اگر محفظه مورد نظر جهت سنجش فشار گازSF6 بصورت روبرو باشد همواره فشاري كه فشارسنج نشان ميدهد همواره كمتر از فشار واقعي ميباشد زيرا علاوه بر فشار گاز، فشار هوا نيز موجود ميباشد در واقع فشار گاز مطلق برابر است با فشار گاز خوانده شده + فشار هوا كه عموماً يك ميباشد.
لازم به توضيح ميباشد مینیمم فشار گاز بريكرهاي63 كيلو ولت 0.62 و ماكزيمم فشار گاز 0.70 ميباشد.
2. اگر محفظه مورد نظر جهت سنجش فشار گاز بصورت روبرو باشد همواره فشاري را كه فشار سنج نشان ميدهد فشار مطلق ميباشد زيرا خلاء مانع از فشار هوا بر روي گازSF6 ميشود و فشار گاز هماني است كه فشار سنج نشان ميدهد از اين نوع فشار سنجها در بريكرهاي 230 KV استفاده ميشود.
كاهش فشار گاز در بريكرها:
مهمترين و عمده ترين اشكال ايجاد شده با توجه به حساسيت آنها نسبت به شرايط جوي و محيطي كاهش فشار گاز SF6 (نشتي گاز) ميباشد.
با كم شدن فشار گاز پلهاي كليد قدرت، حفاظت آنها در دو مرحله و بلوكه شدن آنها صورت ميگيرد. با كم شدن فشار گاز درون محفظه قطع در اثر نشتي ابتدا آلارم نشتي گاز ظاهر ميشود (SF6CB loss of ) كه بايد نسبت به رفع آن و تزريق گاز اقدام كرد. در صورت ادامه داشتن نشتي گاز و رسيدن آن به پائين تر از حد نرمال با بلوكه شدن ديگر اجازه فرمان وصل و يا قطع به كليد قدرت داده نميشود در اين حالت آلارم (Locked Due To Low Pressure Of SF6) ظاهر ميشود.
در اين حالت با توجه به كاهش گاز درون محفظه قطع قدرت قطع جرقه ناشي از وصل و يا قطع كنتاكتها درون پلها كاهش مييابد و در صورت انجام شدن قطع و وصل خسارات جبران ناپذيري وارد خواهد شد. براي رفع اين عيب بايد كليد قدرت را از تمام قسمتهاي ورودي و خروجي بي برق نمائيم سپس نسبت به فرمان دادن كليد قدرت اقدام و بعد رفع عيب نمائيم.
لازم به توضيح ميباشد فشار گازSF6 بريكرها با دماي محيط تغيير ميكند (با دما نسبت مستقيم دارد.)
قطع و وصل بريكرها:
مكانيزم قطع و وصل بريكرهاي پست نيروگاه ری با استفاده از شارژ فنر ميباشد كه توسط موتورهاي تكفازي كه با جريان AC كار ميكنند انجام ميشود.
همواره وصل بريكرها با استفاده از فنر شارژ شده اي ميباشد كه توسط موتورهاي AC موجود در كابين فرمان شارژ ميشوند اما از آنجا كه عمل قطع بريكرها بسيار مهم ميباشد به همين علت همزمان با وصل بريكرها فنر قطع شارژ ميشود تا در زمان اضطراري بتوان فرمان قطع بريكر را صادر كرد. اما پس از فرمان وصل بريكر كه همراه با شارژ فنر قطع ميباشد فنر وصل دشارژ ميشود در اين حالت در صورت وجود داشتن جريانAC موتور تكفاز مجدداً فنر وصل را شارژ ميكند در اين صورت هر دو فنر قطع و وصل در حالت شارژ باقي ميماند در نتيجه پس از فرمان وصل بريكر اگر زمان كافي براي شارژ فنر وصل باشد، در شرايط اضطراري (برق AC قطع شود) سه بار ميتوان بر روي بريكر مانور كرد (به ترتيب قطع – وصل – قطع) بدون اينكه نياز به جريان AC جهت شارژ فنر داشته باشيم.
لازم به توضيح است فرمان قطع و وصل بريكرها با استفاده از جريان DC ميباشد.
فرمان قطع و وصل بريكرها:
در قسمت 230 كيلو ولت جهت فرمان بريكر به چند روش ميتوان عمل كرد.
1. قطع و وصل بريكرها از اتاق فرمان:
در اين حالت بايد كليه كليدهاي Remot-Local هر سه فاز و كماند مركزي بر روي Remot بوده باشد. در اين حالت قطع و وصل بريكرها از اتاق فرمان انجام ميشود و هر سه فاز با هم فرمان ميگيرند.
2. قطع و وصل بريكرها از محل:
در اين حالت بايد كليد Remot-Local هر سه فاز بر روي Remot بوده باشد اما كليد Remot-Local كماند مركزي در وضعيت Local قرار داد سپس با استفاده از كليد Close – Trip در پانل مركزي بر روي بريكر مانور كرد در اين حالت هم هر سه فاز بريكر با هم فرمان ميگيرد.
معمولاً فرمان بريكرها با دو حالت فوق انجام ميگيرد اما گاهي در هنگام مانور امكان اينكه يكي از فازها فرمان نگيرد وجود دارد اما روش فرمان فاز فوق به قرار زير ميباشد:
كليد Remot-Local فازي كه فرمان نگرفت را بر روي Local قرار ميدهيم سپس با استفاده از كليد Close – Trip فاز فوق فرمان قطع يا وصل را ميدهيم.
اما سيستم ديگري نيز بر روي هر فاز بريكر وجود دارد كه تنها براي قطع اضطراري فاز مورد نظر (فازي كه فرمان قطع نگرفت) بكار برده ميشود كه تشكيل شده از يك ضامن فلزي كه با ضربه زدن به ضامن فاز فوق فرمان قطع ميگيرد (فرمان مكانيكي).
اما فرمان قطع و وصل بريكرهاي 63 كيلو ولت بصورت زير ميباشد:
حالت الكتريكي
در حالت الكتريكي به دو روش از اتاق فرمان و يا از محل ميتوان قطع و وصل را انجام داد.
اگر كليد Remot-Local واقع در كماند بريكر در وضعيت Remot بوده باشد آنگاه فرمان بريكر مورد نظر از اتاق فرمان ميباشد اما اگر كليد فوق در وضعيت Local بوده باشد آنگاه فرمان بريكر از محل بريكر با استفاده از كليد Close – Trip ميباشد.
اما در كماند بريكرهاي 230 كيلو ولت كليدي قرار دارد كه داراي دو وضعيت موتوري و دستي ميباشد كه اين كليد وضعيت شارژ فنر وصل بريكر را ميرساند كه اگر در وضعيت موتوري باشد فنر وصل توسط موتورهايي با جريان AC شارژ ميشوند و اگر در حالت دستي باشد شارژ فنر توسط هندلهايي ميباشد كه با نيروي چرخشي دست انجام ميشود.