مقره ها، از اجزاء مهم تجهیزات تابلو برق علی الخصوص شبکه های فشار قوی می باشند. که شرایط محیطی از نظر رطوبت، آلودگی و همچنین ولتاژ مورد استفاده، شکل خاصی به خود می گیرند.
کاربرد مقره:
کاربرد های مقره در شبکه های فشار قوی:
۱- وظیفه تحمل سنگینی ها بر روی کابل ها و سیم ها بر عهده مقره می باشد و علاوه بر آن وظیفه هادی ها و خطوط انتقال و توزیع و... همه بر عهده آنها می باشد.
۲- برای عایق کردن قسمت های مختلف قطعه ها و زمین ها و هادی و... همه جز وظایف و کاربرد آن می باشد و باید از مقاومت بالایی برخوردار باشد که در شرایط بد دچار شکست کامی الکتریکی نشود.
با توجه به موارد بالا مقره ها باید ویژگی های زیر را داشته باشند:
1. استقامت بالا از نظر الکتریکی
2. استقامت بالا از نظر مکانیکی
3. عاری از ناخالصی و حفره های داخلی.
4. استقامت در برابر تغییرات درجه حرارت و عدم تغییر شکل در اثر تغییر دما (با توجه به ضریب انبساط حرارتی که بایستی کم باشد).
5. ضریب اطمینان بالا.
6. ضریب تلفات عایقی کم.
7. در برابر نفوذ آب و آلودگی ها مقاوم باشد.
جنس مقره ها:
جنس مقره ها معمولاً از چینی یا شیشه است. مقره های چینی از سه ماده مختلف تشکیل شده است:
1. کائولین یا خاک چینی AL2O3-2SIO2-2H2O به مقدار 40 تا 50 درصد.
2. سیلیکات آلومینیوم (فلداسپات) K2O-AL2O3-6SIO2 به مقدار 25 تا 30 درصد.
3. خاک کوارتز SIO2 به مقدار حداکثر 25 درصد.
این سه نوع به ترتیب برای بالا بردن استقامت حرارتی، الکتریکی و مکانیکی به کار می روند. به عبارت دیگر خواص الکتریکی، مکانیکی و حرارتی چینی بستگی به درصد فراوانی این سه جزء دارد.
۱- با افزایش کائولین، استقامت حرارتی آن بیشتر می شود.
۲- هر چه فلداسپات بیشتر باشد استقامت الکتریکی آن زیادتر می شود.
۳- هر چه مقدار کوارتز بیشتر شود، استقامت مکانیکی آن بیشتر شده.
برای تهیه چینی، مواد فوق را با کمی آب خالص مخلوط می کنند تا به صورت گل و خمیر در آید. سپس این گل را در قالب های معینی شکل داده و در کوره حرارت می دهند تا پخته شود و رطوبت آن نیز گرفته شود. البته قبل از قالب گیری، درصد رطوبت گل را پایین می آورند و تحت خلاء آن را پرس می کنند، پس از ریخته شدن آن را سرد می کنند. ولی سرد کردن آن به طور ناگهانی انجام نمی شود و با ملایم این کار صورت می گیرد. تا ترکی در آن ایجاد نشود. پس از این مرحله یک لایه لعاب شیشه ای بر روی آن می ریزند تا سطح آن کاملاً خالی از وجود حباب ها و ترک های مویین گردد. لعاب شیشه ای علاوه بر افزایش استقامت مکانیکی مقره قدرت چسبندگی گرد و غبار و نفوذ گرد و غبار و رطوبت را کاهش می دهد. همچنین باعث ایجاد یک سطح کاملاً صاف می شود که باعث افزایش مقاومت سطحی عایق می شود.
درجه حرارت پختن در کوره نیز در تعیین استقامت الکتریکی و مکانیکی مقره چینی مؤثر است که هر چه در درجه حرارت بالاتری قرار داده شود، حباب های هوا در آن کمتر به وجود می آیند و استقامت الکتریکی آن زیاد می شود اما در عوض عایق خیلی ترد و شکننده می شود و هر چه درجه حرارت پختن در کوره کاهش یابد استقامت مکانیکی آن بیشتر می شود ولی حفره های بیشتری در آن باقی می ماند و استقامت الکتریکی آن کاهش می یابد. معمولاً درجه حرارت پخت در کوره را بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ درجه نگه می دارند. در نتیجه، استقامت الکتریکی چینی بین ۱۲۰ kv/cm) ) تا ۲۸۰ kv/cm) ) می باشد. همچنین استقامت مکانیکی چینی در برابر نیروی فشاری ۶۹۰ MNt/m2) ) در مقاطع بزرگتر ۲۷۵ MNt/m2) ) و در برابر نیروی کششی ۴۸ MNt/m2) ) در مقاطع بزرگتر ۲۰ (MNt/m2) و در برابر نیروی خمشی ۹۵ (MNt/m2) می باشد. از خواص بسیار مهم چینی می توان آسان شکل گرفتن آن ها و استقامت در برابر مواد شیمیایی و تغییرات جوی را نام برد.
مقره شیشه ای:
معمولاً شیشه را در درجه حرارت خیلی بالا با مخلوطی از مواد مختلف از جمله آهک و پودر کوارتز ذوب می نمایند و سپس به طور ناگهانی آن را سرد نموده و قالب ریزی می کنند. این عمل (Toughening) باعث سفت شدن شیشه می شود. بدین ترتیب مقره شیشه ای با استقامت مکانیکی خیلی زیاد بدست می آید که در مقابل لب پریدگی از چینی مقاوم تر است و استقامت مکانیکی فشاری آن 5/1 برابر چینی است و استقامت مکانیکی آن در برابر نیروهای خمشی اندک، کمتر از چینی است.
همچنین استقامت الکتریکی آن هم خیلی بیشتر از عایق های چینی است (بین 500 تا 1000 کیلو ولت بر سانتی متر). مزیت دیگر شیشه این است که ضریب انبساط حرارتی آن کوچک است و در نتیجه تغییر شکل نسبی آن در اثر تغییر درجه حرارت، خیلی کم است. همچنین در مقره های شیشه ای، قبل از بروز ترک، کاملاً خرد می شوند و لذا از روی زمین به راحتی میتوان مقره معیوب را تشخیص داد. بر خلاف مقره های چینی، در واقع ساخت مقره های شیشه ای، معمولاً حفره در آن به وجود نمی آید و اگر ترک یا حفره ای هم باشد به راحتی قابل مشاهده است. به علاوه به علت عبور نور خورشید از آن در اثر شفاف بودن، مقاومت آن در برابر نور خورشید بیشتر است.
معایب مقره شیشه ای:
1. اولاً رطوبت به راحتی در سطح آن تقطیر می شود.
2. به علت تغییر شکل نسبی داخلی پس از سرد شدن، نمی توان مقره های بزرگی از آن ها ساخت.
3. گرد و خاک را بیشتر به خود جذب می کند.
شکست الکتریکی در مقره ها:
دو نوع شکست در مقره ها ممکن است رخ دهد:
۱- سوراخ شدن مقره (شکست الکتریکی داخل بدنه مقره):
این شکست بستگی به جنس مقره، ضخامت بدنه مقره و ناخالصی های آن دارد که غالباً اتفاق نمی افتد؛ مگر در هنگام صاعقه های بسیار خطرناک و امواج سیار روی خط چین رخ می دهد. ضخامت بدنه مقره را طوری طراحی می کنند که برای ولتاژهای ضربه صاعقه ای و امواج سیار ناشی از سویچینگ سوراخ نشود.
۲- جرقه سطحی مقره:
به علت اینکه سطح مقره ها با هوا در ارتباط است و با توجه به اینکه استقامت الکتریکی هوا خیلی کمتر از مقره ها است لذا قبل از سوراخ شدن، در روی سطح مقره ها جرقه زده می شود. معمولاً اگر بر روی سطح مقره ها گرد و غبار و رطوبت و آلودگی بنشیند به سطح آن رسانا می شود و یک جریان نشتی روی سطح مقره بین هادی و پایه فلزی آن بر قرار می گردد و باعث پایین آمدن ارزش عایقی سطح مقره می شود. لذا اولاً سطح عایق ها را طویل می سازند تا مسیر جریان نشتی طولانی تر شود و ارزش عایقی سطحی زیاد از دست نرود. دیگر آن که سطح عایق را به صورت چتری می سازند تا باران از آن ریخته شده و ابعاد مقره نیز بزرگ نشود و بالاخره جای خشک هم داشته باشد. شیب چترها باید طوری باشد که روی سطوح هم پتانسیل یعنی عمود بر خطوط میدان بین هادی و میله قرار گیرند. زیرا اگر بین دو نقطه ای که دارای اختلاف پتانسیل باشند، سطح رسانای ناشی از گرد و غبار تشکیل می شود، جریان زیادتری جاری شده و جرقه سطحی زودتر زده می شود.
انواع مقره ها:
بر حسب کاربرد، مقره ها را به سه دسته تقسیم می کنند:
1-مقره های خطوط هوایی: از مقره های خطوط هوایی برای عایق کردن هادی ها نسبت به پایه (دکل) و نسبت به یکدیگر و نگهداری هادی ها بر روی پایه ها استفاده می کنند.
چرخی: ویژگی های این مقره ها این است که دارای یک یا دو شیار می باشد و در ولتاژ فشار ضعیف کاربرد دارد و جنس آنها متفاوت است که می تواند شیشه یا پلاستیک یا چینی باشند.
سوزنی: این مقره ها را در ولتاژ های 33 کیلو ولت استفاده می کنند و جنس آنها متفاوت است.
بشقابی: این مقره ها به صورت بشقاب و دیسک می باشند و رایج ترین نوع در خطوط هوایی می باشند. انواع آن عبارتند از:
بشقابی استاندارد
بشقاب آئرودینامیک
بشقابی ضد مه
زنگوله شکل
2-مقره های اتکایی: این مقره ها اصولا برای نگه داشتن شینه ها و تجهیزات تابلو برق و ... استفاده می شوند. این نوع از مقره ها استوانه ای چینی می باشند که ممکن است توپر باشد یا توخالی، که بنا به شرایط و محل از هر کدام استفاده می شود.
3-مقره های عبوری یا بوشینگ ها: از این نوع مقره ها برای عبور باس بارها از دیواره ها یا ورود به تجهیزات استفاده می شود. که به صورت لایه های استوایی می باشند و اشکال متفاوتی دارند. همچنین برای ایزوله کردن خطوط یا باس بارها نسبت دیوارها یا بدنه تجهیزات هم به کار می رود.
آزمایش هایی که برای تست آنها انجام می شود شامل سه روش می باشد در روش اول سه عدد را انتخاب می کنند و بر روی آن سه عدد فقط آزمایش ها را انجام می دهند. این آزمایش را فقط یک بار انجام میدهند که این روش را آزمایش تخلیه و جرقه می نامند. آزمایش دیگر آزمایش نمونه می باشد که روی تعدادی از آنها که به صورت تصادفی انتخاب می کنند و برای کیفیت و مشخصات آن انجام می گیرد و آزمایش سوم آزمایش سری می باشد که تک تک مقره ها را انجام می گیرد و مقره های بدون عیب از خط تولید خارج می شود.
سعی نمودیم مطالب بسیار مفیدی را خدمت شما عزیزان ارائه دهیم در صورتی که نیازمند اطلاعات بیشتری هستید میتوانید با کارشناسان ما در بازرگانی سپهران با شماره های 05137130000 و 09396718656 در ارتباط بوده تا در سریع ترین زمان ممکن به بهترین شکل پاسخ خود را دریافت نمایید.