شینه مسی چیست؟

شینه یک مکعب مستطیل و رسانای فلزی است که معمولا از جنس مس یا آلومینیم می باشد و دارای طول است. شینه وظیفه انتقال انرژی به مراکز مصرف را بر عهده دارد و شکل ظاهری آن به صورت شمش یا لوله می باشد. برای انتقال جریان های پایین از شینه های تکی و دوبل استفاده می شود ولی برای انتقال جریان های بالا از شینه های گرد یا لوله ای استفاده می شود. از شینه در تابلو برق جهت هدایت جریان الکتریکی به قطعات مختلف داخل تابلو برق استفاده می شود. در ادامه به انواع مختلف شینه مسی که در صنعت تابلو برق استفاده می شود نیز اشاره خواهیم کرد.
این تجهیز دارای مشخصه های طول و عرض و ضخامت می باشد که نوع شمشی آن معمولا به صورت شاخه های ۴ متری در بازار موجود و قابل سفارش می باشد. اما پهنا و ضخامت آن اندازه و ابعاد مختلفی به صورت استاندارد دارد که در زیر آنها را در واحد mm نام میبریم.
۱۵*۳ – ۲۰*۳ – ۲۵*۳ – ۳۰*۳ – ۴۰*۳
۲۰*۵ – ۲۵*۵ – ۳۰*۵ – ۴۰*۵۰ – ۵۰*۵ – ۶۰*۵ – ۸۰*۵ – ۱۰۰*۵
۲۰*۱۰ – ۳۰*-۱۰ – ۴۰*۱۰ – ۵۰*۱۰ – ۶۰*۱۰ – ۸۰*۱۰ – ۱۰۰*۱۰ – ۱۲۰*۱۰
تمام ژنراتور‌ها، ترانسفورماتور‌ها، سیم‌ها و کابل‌های یک نیروگاه یا تبدیل گاه که ولتاژ برابری دارند با یک شمش یا یک رسانا به نام شینه یا باس بار (Busbar) در هر فاز بهم متصل می‌شوند. در شینه تمام انرژی ژنراتورها، ترانسفورماتورها یا هر دو بهم می‌پیوندند و از آنجا بطور مستقیم با همان ولتاژ یا به کمک ترانسفورماتور افزاینده یا کاهنده با ولتاژ دیگر به مصرف‌کننده‌ها یا شینه ‌های دیگر هدایت می‌گردند. از این‌ رو می‌توان گفت که شینه وسیله جمع و پخش انرژی در آن واحد است. شینه ‌ها را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
1)    شینه مسی ساده
2)    شینه مسی چندتایی
انواع شینه ها از نظر ظاهری:
سیم هوایی: جنس این نوع شینه معمولاً از جنس آلومینیوم مقاوم شده با فولاد است (ACSR) که قابلیت انعطاف خوبی دارد.
لوله‌ای: این نوع شینه برای جریان‌ های نامی بیشتر از ۳۰۰۰ آمپر اقتصادی تر است.
شمش با مقطع مستطیلی: این نوع شمش عموماً از جنس مس است و بیشتر در تأسیسات داخلی بکار می‌رود زیرا انشعاب گرفتن از شمش تخت نسبت به لوله‌ای آسانتر است.
خم کردن شینه:
همانطور که می دانید در ساخت تابلو برق هایی که دارای جریان بالا می باشند، شینه بندی انجام می شود. فرض کنید کلید کمپکت با جریان نامی 250 آمپر داریم و می خواهیم آن را به ترمینال وصل کنیم و یا به کلید دیگری ارتباط دهیم. برای این کار ما باید کابل سایز 70-95 میلیمتر مربع را برای سیم کشی انتخاب کنیم،
ولی مشکل اینجاست که کابل 95 بسیار قطور است و در داخل تابلو برق که اغلب، سیم ها دارای مسیرهای کوتاهی می باشند، فرم دادن کابل غیر ممکن است. بنابراین برای اتصال و ارتباط بین فیدرها باید از شینه های مسی استفاده شود، زیرا پس از نصب، کاملا در جای خود نصب ثابت می مانند و فرم آن ها مانند کابل، در اثر گرما و لرزش عوض نمی شود و در محل نصب خود حرکت نمی کنند.
چه بسا در جریان های بالاتر مثلا، 2000 یا 4000 آمپر، کارکردن با کابل، غیر ممکن است. پس، شینه بندی در صنعت تابلو برق و پروژه های برق صنعتی و قدرت نقش بسیار مهمی داشته و معمولا جریان بالاتر از 160 آمپر، نیاز به شینه بندی دارد. برای اینکه بتوان از شینه مسی در تابلو برق استفاده نمود، نیاز به تغییر شکل آن (خم) خواهیم داشت. این کار به دو شکل دستی یا توسط دستگاه فلزکاری شینه انجام می گیرد. انواع خم در شینه عبارتند از:
انواع شینه مسی در خم:
خم در عرض: از این خم برای تغییر جهت مسیر شینه استفاده می شود. زاویه این خم معمولا ۹۰ درجه است ولی می توان زاویه دلخواه را ایجاد نمود.
خم در ضخامت: کاربرد این خم جهت ارتباط بین قطعاتی که در کنار هم قرار دارند می باشد. اندازه شعاع این خم بستگی به فاصله دو ترمینالی دارد که باید به یکدیگر متصل گردند. این خم به دو شکل بیضی یا دایره ای است و بدون گرم کردن شینه نمی توان آن را به درستی انجام داد.
این خم تنها خمی است که به صورت کاملا مدور انجام می گیرد و امکان انجام آن رو یک خط وجود ندارد، زیرا در این صورت شینه در امتداد خط عرضی پاره خواهد شد.
خم چرخشی: از این خم به عنوان تاب یا پیچش شینه نیز نام برده می شود و کاربرد آن زمانی است که نیاز به تغییر جهت سطح شینه در امتداد حرکت شینه باشد.
خم پله ای: هر گاه دو قطعه هم تراز نباشند، برای این که بتوان ارتباط الکتریکی این دو قطعه را فراهم ساخت، از این خم استفاده می شود. به عنوان مثال دو قطعه را در نظر بگیرید که زیر هم قرار دارند ولی عمق قرارگیری آن ها در تابلو برق متفاوت است.
شینه ارتباطی این دو قطعه دارای دو خم معکوس است تا جهت شینه در ابتدا و انتها تغییر نیابد و در عین حال مکان شینه عمیق تر گردد و یا برعکس.
نکته: در کلیه خم های مذکور حداکثر زاویه مجاز خم ۹۰ درجه می باشد و اگر به زاویه بزرگ تری نیاز داشته باشیم باید از دو خم پی در پی استفاده کنیم.
در انتخاب نوع شینه بندی و آرایش کلیدها و سکسیونرهای یک پست عوامل متعددی را باید در نظر گرفت. 
عوامل مؤثر در شینه بندی:
1)    قابلیت اطمینان
2)     اقتصادی بودن
3)    انطباق با محدودیت ها و شرایط فیزیکی
4)    سادگی و سهولت بهره برداری و تعمیرات و نگهداری و ایمنی برای پرسنل
5)    وضعیت پست از نظر توسعه و تعمیر در حالت کار عادی شبکه 
باس بارهای لوله ای:
توضیحاتی که تاکنون مطالعه نمودید بیشتر مربوط به باس بارهای تخت بود که در جریان های پایین و در تابلو برق های فرمان بکار برده میشود و معمولا به آن شینه می گویند. ولی در جریان های بالاتر مانند پست های برق و نیروگاه های تولید برق از باس بار لوله ای جهت اتصال دو نقطه با سطح ولتاژ برابر استفاده می شود به عبارتی باس بار های لوله ای در مراکز تولید برق عمل جمع آوری، انتقال و توزیع انرژی الکتریکی را بر عهده دارند . 
باس بارها را از جنس مس یا آلومنیوم و آلیاژهای آن ساخته می شوند ولی به دلایل زیر باس بارهای آلومنیومی از مسی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند:
۱- تشعشعات حرارتی و تبادل حرارتی بهتر آلومینیوم نسبت به مس.
2- ایجاد خاکستر کمتر در موقع جرقه زدن و سوختن آلومینیوم.
3- واکنش بیشتر مس با گوگرد موجود در هوای آزاد و تشکیل پوسته اکسید مس که هدایت الکتریکی را کاهش می دهد.
پر مصرف ترین آلیاژ برای ساخت باس بارهای لوله ای، آلیاژ ۶۱۰۱ (مطابق با نام گزاری اتحادیه بین المللی آلومینیوم– Aluminum association) با انجام عملیات حرارتی T6 است. این عملیات حرارتی هنگامی بکار برده می شود که استحکام مکانیکی زیاد و هدایت الکتریکی مناسبی مورد نظر باشد و مفهوم آن این است که ابتدا بر روی محصول عملیات حرارتی انحلال و سپس پیر سازی مصنوعی (Artificial aging) صورت گرفته است. آلیاژ ۶۱۰۱ توان مقاومت به خوردگی بالایی دارد و از قابلیت جوشکاری و لحیم کاری مناسبی برخوردار است. قابلیت ماشین کاری این آلیاژ متوسط است.

علاقه‌مندان برای ارتباط با متخصصان بازرگانی سپهران می‌توانند از طریق شماره تلفن 05137130000 و 09396718656 اقدام کنند.