پیاده سازی محیط های انتقال اطلاعات در ساختمان یا یک فضای خاص مشکلاتی در زمینه نگه داری و توسعه آنها ایجاد میکند، کابل کشی ساخت یافته یاstructured cabling راه حل این مشکل است.
کابل کشی ساخت یافته چیست؟
کابل کشی ساخت یافته سیستمی متشکل از پریز ها، کابل ها، اتصالات، پچ پنل ها و تابلو های اتصال فرایند طراحی، نصب، تست و تضمین عملکرد سیستم است، همچنین کابل کشی ساخت یافته تاثیر بسزایی در کیفیت و طول عمر شبکه ایفا میکند.
کابل کشی ساخت یافته از نقطه ای که کابل کشی شرکت مخابرات در آن نقطه تمام شده است شروع میشود این نقطه را نقطه ی علامت گذاری یا(Demarcation point) مینامند.
تمامی تجهیزات اصلی شبکه و مخابرات درون اتاق تجهیزات (Equipment or telecommunication room) قرار میگیرد. کلیه اتصالات اصلی شبکه در این اتاق ها صورت میگیرد.
مهمترین قسمت کابل کشی در شبکه کابل کشی عمودی یا (Vertical Cabling) میباشد، در هر طبقه از ساختمان اتاقی قرار دارد که تمام کابل کشی های موجود در طبقه به آن اتاق ختم میشود برای ارتباط بین این اتاق ها نیاز به کابل کشی عمودی بین طبقات است. در کنار کابل کشی عمودی کابل کشی افقی (Horizontal Cabling) نیز تعریف میشود که این نوع کابل کشی در هر طبقه و از اتاق تجهیزات به اتاق کاربران صورت میگیرد، کابل کشی افقی از داخل سقف کاذب یا داکت ها و ترانک ها انجام میگیرد. نهایتا تمامی کابل کشی ها به محیط کاری ختم میشوند و کاربران برای اتصال کامپیوتر، لب تاب، تلفن و... به شبکه وصل میشوند. طبق استاندارد های تعیین شده در هر سه متر باید یک پریز شبکه نصب میشود. در یک سیستم ساخت یافته واقعی کابل ها پریز ها و اتصالات برای همه کاربرد ها یکسان است.
برخی از نکات مهم در کابل کشی ساخت یافته :
-1به جای اتصال مستقیم حتما از Outlet یا پریز شبکه استفاده شود.
-2 تعدادی Outlet یا پریز بصورت رزرو و بیش از نیاز فعلی نصب شود.
-3 از داکت یا ترانک جهت انتقال و مدیریت کابل ها استفاده شود.
-4 کابل کشی طبق استاندارد کابل کشی ساخت یافته انجام شود و نه بصورت سلیقه ای، همچنین در کابل کشی از کابل و تجهیزات مناسب و با کیفیت استفاده شود.
-5 باید بگونه ای برنامه ریزی کرد که ارتقاء در آینده با هزینه های کم براحتی امکان پذیر باشد.
-6 همواره به تکنولوژی هایی که در آینده نزدیک ممکن است جایگزین شود دقت شود بعنوان مثال ممکن است استفاده از اترنت 1000BaseT در حال حاضر ضروری نباشد ولی دلیل بر این نیست که مثال 5 سال آینده شرایط اینگونه باشد.
-7 اگر محدودیت مالی زیادی وجود ندارد و در حال حاضر به سیستم شبکه کابل کشی 100BaseT نیاز می باشد بهتر است از یک سیستم کابل کشی با قابلیت پشتیبانی از تکنولوژی Mbs 1000 استفاده شود.
-8 مستند سازی Documentation اقدامات انجام شده حتما انجام شود.
-9 در قسمت هایی که کابل برق، تلفن و شبکه در کنار هم قرار میگیرند از داکتهای مخصوص استفاده شود و رعایت فاصله های مجاز ضروری می باشد.
-10از Rack رک جهت محافظت سوئیچ ها، پچ پنل ها و یا سایر تجهیزات شبکه استفاده شود.
-11توسط برچسب های مخصوص، کابل ها و پریزها شماره گذاری شوند.
-12سوکت کابل ها به خوبی پانچ شده باشند و روکش کابل درون سوکت قرار گرفته باشد و همچنین اتصال کابل ها به پریزها و یا پچ پنل ها نیز بصورت صحیح انجام شود.
-13 انتخاب Category مورد نیاز شبکه و استفاده از اتصال دهنده ها و سوکت های متناسب با آن و همچنین رعایت طول کابل ها در فواصل مجاز مطابق با نوع کابلی که مورد استفاده قرار گرفته شده است.
استانداردهای متعددی در زمینه کابل کشی ساخت یافته وجود دارد و این استاندارد ها به مرور به هم نزدیکتر شده اند. در حال حاضر استاندارد EIA/TIA/ANSI رایج ترین و محبوبترین این استانداردها می باشد. که به اختصار EIA/TIA نامیده میشود، استانداردEIA/TIA ، استاندارد آمریکای شمالی می باشد. استاندارد رایج دیگر 11801 IEC/ISO بوده که استاندارد کشورهای اروپایی می باشد.
بررسی استاندارد :EIA/TIA
آخرین Revision این استاندارد C-568-EIA/TIA می باشد این استاندارد حداقل نیازهای یک سیستم کابل کشی، توصیف توپولوژی الزم، حداقل و حداکثر طول کابل ها، سطح کارآیی رسانه ها و کارآیی تجهیزات مرتبط با کابل کشی، نوع کانکتورها و ترتیب اتصال پین ها را تعریف کرده است بر اساس استاندارد سیم کشی ساخت یافته EIA/TIA کل سیستم کابل کشی را می توان به واحد های کابل کشی ساده تقسیم کرد و در صورت نیاز این واحد های کابل کشی میتواند در ساختارهای بزرگتر تکرار شود، و این ساختار به هم پیوسته جهت تولید سیستم کابل کشی کلی مورد استفاده قرار میگیرد.
استاندارد 568 TIA/EIA تصریح داشته که سیستم کابل کشی ساخت یافته باید از زیر سیستم های ذیل تشکیل شده باشد.
-1 زیر سیستم ناحیه کاری Area Work این زیر سیستم در بر گیرنده آن بخش از کابل ها و کانکتورهاست که اتصال نهایی بین ایستگاه های کاری و پریز ها و سوکتهای دیواری را بر قرار می کند.
-2زیر سیستم کابل کشی Wiring Horizontal این زیر سیستم اتصال پریزها و سوکتهای دیواری را به رکهای ارتباطاتی برقرار می سازد.
-3زیر سیستم اتاق تجهیزات (telecommunication roomیاEquipment room):
*اقدامات امنیتی و حراستی در مورد این اتاق به عمل آید.
*درجه حرارت بین 18 تا 24 درجه باشد.
*رطوبت در محدوده 30 تا 55 درصد باشد.
*برای حفاظت در مقابل گرد و غبار از فیلترهای هوا استفاده شود.
*حداقل ارتفاع سقف 8/2 متر باشد و ابعاد درب ورودی و فضای اتاق نیز مناسب باشد.
*سیستمهای اطفای حریق و نصب هشدار دهنده های دود در این اتاق الزامی است.
*در مجاورت اتاق تجهیزات نباید موتور خانه، لوله های آب، کابلهای برق، آسانسور و نظایر آن قرار داشته باشد.
-4 زیر سیستم اتاقک و یا رکهای ارتباطاتی، کمدهای سیم Closet Telecommunication و یا Closet Wiring مکان فیزیکی و متمرکز در طبقات و یا بخشهای مختلف یک ساختمان است که در آنجا کابل ها و انشعابات گرفته شده از ستون فقرات شبکه به تجهیزات الزم جهت ارتباط مانند: پچ پنل، سوئیچ، روتر یا نظایر آن متصل می شوند.
-5 زیر سیستم کابل کشی ستون فقرات Wiring Backbone، که به آن کابل کشی عمودی نیز گفته میشود و اتصال بین اتاق تجهیزات، کمدهای سیم و زیر سیستم ورودی ساختمان را بر قرار می کند.
-6 زیر سیستم ورودی ساختمان (Entrance Building) یک فضای فیزیکی مثل اتاق که در بر گیرنده آن دسته از تجهیزاتی است که خطوط ارتباطی آنها از دنیای خارج به ساختمان وارد می شوند به عنوان مثال خطوطWAN ، خطوط ماهواره ای و یا خطوط ارتباطی دیگر ساختمانها.
توضیحاتی در مورد استاندارد 568 :TIA/EIA
-1تعریف حداکثر فاصله مجاز، انواع اتصاالت، کالس کابل و اتصال دهنده ها، و شیوه نصب و راه اندازی جهت فراهم کردن زیر ساخت های قابل اعتماد و انعطاف پذیر در این استاندارد مشخص شده است.
-2در سیستم کابل کشی ساخت یافته اتصال یک ایستگاه کاری، با یک قطعه کابل مستقیم و یکپارچه انجام نخواهد شد بلکه حداقل سه قطعه کابل مستقل این ارتباط را برقرار خواهد کرد.
-3در استانداردهای EIA و TIA حداکثر طول سیم کشی تا ایستگاه کاری حداکثر 111 متر حداکثر 91 متر جهت کابلHorizontal یا کابل افقی یعنی کابلی که از پریز روی دیوار تا TR کشیده شده است و حداکثر 11 متر جهت کابل رابط به همراه کابل کاربر، هر کدام حداکثر 5 متر تعیین شده است.
-4بهتر است طول کابل کاربر cord User یا Cable User حدود 3 متر باشد یعنی از پریز دیوار یا outlet تا کامپیوتر کاربر.
-5اتصال Panel Patch به هاب و یا سوئیچ توسط کابل های یک متری cord Patch یا Cable Patch انجام شود.
-6از مسیر کابل های شبکه، سوکت ها و ارتباط آنها و موقعیت سوئیچ و هاب و panel Patch و Rack ها و... نقشه تهیه شود.
-7سرعت انتقال داده در خطوط Backbone بیشتر از خطوط داخل یک TR و ناحیه کاری Area Work می باشد چون چندین ارتباط از طریق آن انجام میشود لذا باید از کابل های با قابلیت انتقال سرعت بالاتر استفاده شود.
-8هنگامی که کانال کابل کشی شبکه و کابل برق مشترک می باشد باید احتیاط لازم در مورد مسائل ایمنی و همچنین جهت جلوگیری از مشکلات عملکردی به واسطه مجاورت کابل LAN و کابل برق صورت گیرد. در برخی از دستورالعمل ها فاصله 2 اینچ یا بیشتر تعیین شده است.
-9مسیر کابل LAN باید دور از منابع تداخل (چراغ های فلورسنت، موتور، لوله ها، و خطوط برق) باشند
-10در درون رکها از بکارگیری لامپهای مهتابی یا لامپهای کم مصرف به دلیل ایجاد نویز اجتناب شود همچنین سایر منابع تولید نویز مثل موتورهای الکتریکی یا رله های قطع و وصل برق فشار قوی نباید در نزدیکی کابلها یا رکها قرار داشته باشند.
-11کپسول و یا سیستم اطفای حریق از نوع الکتریکال کالس در محل مناسب نصب شود.
-12وجود ارت الکتریکی خصوصا زمان هایی که کابل ها طولانی تر بوده و یا محیط دارای نویز باشد.
-13سیستم برق تجهیزات شبکه بایستی مناسب و بدون نوسان و حفاظت شده باشد همچنین وجود UPS جهت تامین برق، در زمان قطع برق برای خیلی از تجهیزات و سیستم ها ضروری می باشد.
-14از panel patch ها و پریزهای شبکه که شماره گذاری و کد گذاری شده اند در محل های اتصال استفاده شود و جهت وضوح بیشتر از کابل و بر چسب با رنگ های مناسب استفاده شود. به عنوان مثال در لیبل گذاری پریزهای شبکه می توان از قالب زیر پیروی کرد: ترتیب شماره نود + شماره اتاق + شماره رک + شماره ساختمان : B2R1RM204N12 توضیح: مثال فوق ساختمان شماره دو، رک شماره یک، اتاق شماره 214 و نود شماره 12 را مشخص می کند. تذکر: همچنین باید دو سر کابل شبکه قبل از Node یا پریز و قبل از Panel Patch توسط لیبل، شماره گذاری شود.
-15در TR ها به Panel Patch ها، هاب، سوئیچ و یا روتر باید امکان دسترسی سریع و آسان وجود داشته باشد.
-16در خصوص انتخاب کابل و تجهیزات کابل کشی به کیفیت بیندیشید. کابلها شریانهای حیاتی شبکه هستند و عملکرد تجهیزات گران قیمت به درستی عملکرد سیستم کابل کشی وابسته است.
-17گران بودن محصولات یک شرکت تولید کننده تجهیزات، کیفیت آن را تضمین نخواهد کرد.
سایر استاندارد های مرتبط با کابل کشی ساخت یافته:
TIA-526-14-A: این استاندارد، میزان اُفت سیگنال ها در فیبرهای نوری چند حالته را اندازه گیری و مشخص مینماید و با نام OFSTP-14 نیز شناخته می شود. این استاندارد برای اولین بار در August 1998 منتشر شد.
ANSI/TIA/EIA-568-B.1 :این استاندارد (یا متمم)، نیازمندی های کلیِ یک سیستم کابل کشی را در ساختمانهای تجاری مشخص می نماید. منظور از B.1، قسمت اول از این استاندارد می باشد. این استاندارد برای اولین بار در May 2001 منتشر شد.
ANSI/TIA/EIA-568-B.1-1-2001: اولین ضمیمه (الحاقیه) به استانداردANSI/TIA/EIA-568-B.1 می باشد که حداقل شعاع خمش برای 4 جفت سیم موجود در کابل های UTPو ScTP را مشخص می نماید. این ضمیمه در July, 2001 منتشر شد.
TIA/EIA-568-B.1-2: این استاندارد، دومین ضمیمه به استاندارد ANSI/TIA/EIA-568-B.1 میباشد و نیازمندیهای سیستم اتصال به زمین ارتEarth را برای کابل های بهم تابیده در کابل کشی افقی مشخص می نماید. این ضمیمه در February 2003 منتشر گردید.
TIA/EIA-568-B.1-3: ضمیمه سوم به استاندارد ANSI/TIA/EIA-568-B.1 میباشد. در این ضمیمه به فاصله قابل تحمل توسط فیبر های نوری و همچنین میزان تضعیف در کانال فیبر نوری (برای انواع کابل های فیبر نوری) پرداخته می شود. این ضمیمه در February 2003 منتشر شد.
TIA/EIA-568-B.1-4: ضمیمه جهارم به استاندارد ANSI/TIA/EIA-568-B.1 بوده و در آن به مسائلی مانند مشخصات کابل کشیِ کابل های CAT-6 و کابل های فیبر نوری چند حالته با قطر 50/125 میکرون (μm)که از امواج لیزر استفاده می نمایند پرداخته می شود. این ضمیمه نیز در February 2003 منتشر گردید.
TIA/EIA-568-B.1-5: ضمیمه پنجم به استاندارد ANSI/TIA/EIA-568-B.1 بوده و به کابل کشی ارتباطاتی (مخابراتی)در محیطهای مخابراتی می پردازد. این ضمیمه در March 2004 منتشر گردید.
TIA/EIA-568-B.2: این استاندارد، نیازمندی های کلیِ یک سیستم کابل کشی را در ساختمانهای تجاری مشخص می نماید و اجزای سیستم کابل کشی با استفاده از کابلهای بهم تابیده (Twisted Pairs) را مشخص مینماید. منظور از B.2، قسمت دوم از این استاندارد می باشد. این استاندارد برای اولین بار در December 2001 منتشر شد.
TIA/EIA-568-B.2-1: اولین ضمیمه به استاندارد TIA/EIA-568-B.2 می باشد که به مشخصات عملکرد و انتقالِ کابل های بهم تابیده ی CAT6 در مقاومت 100 اُهم می پردازد. این ضمیمه در June 2002 منتشر شد.
TIA/EIA-568-B.2-2: دومین ضمیمه به استاندارد TIA/EIA-568-B.2 بوده و در واقع اصلاحیه ای بر بندهای منتشر شده تا December 2002 می باشد. این ضمیمه در December 2002 منتشر شد.