جهت کنترل وسایل الکتریکی و مصرف کننده ها در صنعت از وسایل مختلف استفاده مي کنند که ساده تر اين اين وسايل کلیدهای برق صنعتی هستند. بطور کلي کليد وسیله ي است که با تغيير حالت که در آن بوجود می آید باعث قطع و يا وصل مدار الکتریکی میشود عمل تغيير حالت کليد از نیروي مکانیکی ناشی میشود که اين نيروي مکانیکی يا مستقيماً توسط انرژی ديگري مثل الکتريسيته به کلید اعمال می شود، کليدها را از اين نقطه نظر می توان به دو دسته زير تقسیم بندی نمود:
کليدهاي ساده:
اين کليدها براي تغيير حالت نياز به انرژي مکانيکي دارند و بصورت یک پل، دو پل و سه پل ساخته مي شوند.
کليدهاي مرکب:
این کلید ها نيروي مکانيکي را جهت تغيير حالت از انرژي واسطه ي مانند انرژي برق دریافت می کنند. مانند انواع رله ها و کنتاکتورها.
کلیدهای ساده:
بطور کلي کليدهاي ساده به دو دسته تقسیم ميشوند:
کليدهاي لحظه اي يا شستي ها که به وفور در مدارها فرمان به کار مي روند.
کليدهاي دائمي که معمولاً از نظر ساختمان بصورت اهرمي، غلطکی و سلکتور ساخته مي شوند.
کليد اهرمي ساده: کليد اهرمي ساده يا تيغه اي، از جمله ساده ترين کليدها بوده و بوسيله اهرمي که به تيغه هاي کليد نيرو وارد مي کند، ارتباط را برقرار مي نمايد. تيغه هاي اين نوع کليد بصورت همزمان به کنتاکتهاي ثابت وصل مي شوند. از اين کليدها که در صنعت با نام کليد چاقويي شناخته مي شوند، معمولا براي جدا کردن مدارهاي کم جريان استفاده مي شود. در کليدهاي با جريان کمتر، با استفاده از دو کنتاکت که معمولا در زير تيغه و محل ورود جريان قرار دارند، با بستن رشته سيم نازکي عمل فيوز را براي هر تيغه انجام مي دهند. ولي در کليدهاي قدرت بالاتر از فيوزهاي کاردي (NH)که در زير تيغه قرار مي گيرد استفاده مي کنند.
کليد غلطکی: ساختمان اين کليد از يک استوانه عايق که حول محوري بصورت غلطک حرکت مي کند، تشکيل شده است. در روي استوانه در قسمتهاي لازم قطعات هادي بصورت نوار قرار داده شده است. فرم استوانه و قطعات هادي بصورتي است که با حرکت استوانه در حول محورش مي تواند کنتاکتهاي ثابتي را بهم وصل و يا از يکديگر جدا نمايد، عمر مفيد اين کليدها به علت تماس هادي با کنتاکتها زياد نيست.
کلیدهای سلکتوری: گفتيم که در کليد غلطکي بخاطر تماس و سائيدگي که بين نوار هادي و کنتاکتهاي ثابت بوجود مي آيد، از عمر کليد کاسته مي شود. به همين خاطر از کليد غلطکي کمتر استفاده مي شود و بجاي آن از کليد هاي سلکتوري استفاده مي شود. در کليد هاي سلکتوري بجاي قرار دادن نوار هادي روي استوانه و تماس آن با تيغه هاي ثابت، استوانه را طوري طراحي مي کنند که داراي برجستگي و فرو رفتگيهايي باشد. اين استوانه حول محور خود حرکت کرده و زبانه هايي را بالا و پايين مي برد. زبانه مزبور کنتاکتهاي متحرک )پلاتين) را به کنتاکتهاي ثابت، وصل و يا آنها را از هم جدا مي کند. اين نوع کليدها براي باز و بسته کردن دستي کنتاکت ها به کار مي رود که در انواع ثابت، با برگشت فنري و با عملکرد کليدي موجود است. کليدهاي سلکتوري در انواع دو، سه، و يا چهار وضعيتي نيز وجود دارند. تفاوت عمده اي که بين يک شستي فشاري و يک کليد سلکتوري وجود دارد در مکانيزم عملکرد آنست. در سلکتور سوييچ براي باز و يا بسته کردن يک کنتاکت بايد عملگري بچرخد. کنتاکتهايي که در شستي هاي فشاري استفاده مي شود، با کنتاکتهايي که در کليدهاي سلکتوري استفاده مي شود قابل تعويض است. کليدهاي سلکتوري اغلب براي انتخاب يکي از چند قابليت مدار مانند عملکرد دستي، عملکرد اتوماتيک، سرعت کم يا زياد، پايين و بالا، چپ يا راست و توقف و چرخش به کار مي رود.
کليد سلکتوري دو وضعيتي: موقعي که کليد در وضعيت ۱ است PL1 به منبع وصل مي شود و موقعيکه کليد در وضعيت ۲ قرار مي گيرد PL2 به منبع وصل مي شود. در اين مدار در تمام زمانها PL1 روشن است يا PL2؛ کليد سلکتوري مي تواند در صورتي که تنها يک سيم وجود داشته باشد به عنوان کليدOFF/ON نيز مورد استفاده قرار گيرد.
به طور کلي دو روش پذيرفته شده براي نشان دادن وضعيت اتصال يک کليد سلکتوري در مدار وجود دارد. در روش نخست از خطوط توپر و خط چين مانند شکل قبل براي نشان دادن وضعيت اتصال استفاده مي شود و در روش دوم از جداول صحت يا جداول هدف(Target) استفاده مي شود که در آن هر اتصال با يک حرف نشان داده مي شود. حرف Xدر جدول نشان مي دهد که کنتاکتها براي يک موقعيت مفروض کليد، بسته هستند.
کليد سلکتوري سه وضعيتي: يک کليد سلکتوري سه وضعيتي را مي توان براي انتخاب يکي از دو مجموعه کنتاکت و يا قطع هر دو مجموعه کنتاکت به کار برد. اين نوع سويچ ها که در کنترل پمپ استفاده مي شود. موقعيکه در وضعيت دستي، دکمه استارت فشار داده مي شود پمپ راه اندازي مي شود. براي خاموش کردن پمپ، کليد را بايد در موقعيت Off یا خاموش قرار داد. کليد سطح مايع (Level Liquid) در وضعيتهاي خاموش و يا دستي هيچ گونه تأثيري در اين مدار ندارد. ولي هنگاميکه کليد سلکتوري در موقعيت اتوماتيک قرار مي گيرد پمپ توسط کليد سطح مايع کنترل خواهد شد. در مقدار سطحي که از قبل براي مايع تعيين شده است، کليد بسته است و پمپ راه اندازي مي شود. ولي وقتي سطح مايع از سطح قبلي پايين يا بالاتر رود پمپ متوقف مي شود.