روز جهانی بدون پلاستیک سوم جولای برابر با سیزدهم تیر در تقویم ثبت شده است. تا به حال فکر کرده اید که یک کیسه پلاستیکی کوچک تا چه اندازه می تواند برای محیط زیست ما مضر باشد؟ متاسفانه روز به روز بر میزان استفاده از کیسه ‌های پلاستیکی افزوده می‌شود شاید باورش سخت باشد اما تنها در کشور ما ایران سالانه بیش از ۳ میلیون تن پلاستیک تولید می‌شود. احتمالا می‌دانید که برای تجزیه پلاستیک در طبیعت به ۵۰۰ سال زمان نیاز است. به همین مناسبت سوم جولای هر سال به عنوان روز جهانی بدون پلاستیک شناخته می شود و از شعار “امروز یک کیسه پلاستیکی کمتر” حمایت می کند.

تاریخچه روز جهانی بدون پلاستیک

وقتی الکساندر پارکز (Alexander Parkes) در سال ۱۸۵۶ کیسه پلاستیکی را اختراع کرد، فکرش را هم نمی‌کرد روزی برسد که در هر دقیقه ۱ میلیون کیسه پلاستیکی در جهان مصرف شود. همین استفاده بی ‌رویه و تجزیه‌ ناپذیری پلاستیک در طبیعت باعث شد سیاره زمین و اکو سیستم‌ های جانوری به شدت آسیب ببینند.

مشکلات کیسه های پلاستیکی 

طبق آمار جهانی سالانه بیش از ۲۵۰ میلیون تن کیسه پلاستیکی در جهان مصرف می‌شود که به طور میانگین تنها ۲۵ دقیقه مورد استفاده قرار می‌گیرد و قسمت زیادی از آن بعد از مصرف در طبیعت رها می‌شود. از آنجا که این کیسه‌ های پلاستیکی بیش از ۱۰۰ سال در طبیعت باقی می‌مانند، جنگل‌ها، رودخانه‌ها، دریاها و به طور کلی محیط زیست را آلوده می‌کنند.

این کیسه ها همراه با باد جابجا می شوند و به کانال های آبی یا آبراهه ها وارد شوند و باعث گرفتگی شوند و به دلیل این که آب در این مکان ها ساکن است، حشرات به راحتی تولید مثل می کنند. گاهی هم با ورود این کیسه ها به زنجیره غذایی حیوانات، باعث خفگی آن ها شوند. مواد اولیه ای که در کیسه های پلاستیکی استفاده شده است، پایه نفتی دارد و پس از وارد شدن به آب یا خاک باعث آلوده شدن آن می شود.

سالانه هزاران پرنده و حیوان به دلیل خوردن مواد پلاستیکی در گیر افتادن در کیسه ‌های پلاستیکی جان خود را از دست می‌دهند. کیسه‌ های پلاستیکی نه تنها جانوران بلکه با وارد شدن به زنجیره غذایی زندگی ما انسان‌ها را هم با خطر مواجه کرده است. زمانی که کیسه های پلاستیکی در معرض آفتاب قرار می گیرند، مواد سمی داخل آن ها آزاد شده و وارد چرخه غذایی موجودات می شود. تعداد زیادی از پرندگان به دلیل گیر افتادن داخل کیسه های پلاستیکی، دیگر نمی توانند پرواز کنند. شاید برای شما جالب باشد سالانه ۵۰۰ میلیون نی پلاستیکی در جهان تولید و به مصرف می‌رسد، اکثر این نی‌ها وارد محیط زندگی پرندگان و حیوانات شده و باعث مرگ آن‌ها می‌شوند. پس به استفاده از نی‌های پلاستیکی نه بگویید!

جالب است بدانید طبق برآورد برنامه حفاظت از محیط زیست سازمان ملل متحد در هر ۱/۶ کیلومتر مربع از اقیانوس ‌ها، نزدیک به ۴۶ هزار قطعه زباله پلاستیکی شناور وجود دارد. از این رو اهمیت استفاده از مواد دیگر به جای پلاستیک تجزیه‌ ناپذیر بر هیچ کسی پوشیده نیست. به همین دلیل روز سوم جولای به منظور فرهنگ‌ سازی روز جهانی بدون پلاستیک نام‌گذاری شده است تا ما بیشتر به این موضوع توجه کنیم.

چه کاری از ما بر می آید؟

شما هم می توانید گامی در جهت حفظ محیط زیست تان بردارید و با رعایت نکات زیر، به داشتن محیطی فارغ از کیسه های پلاستیکی کمک کنید. بدون شک محافظت از محیط زیستی که در آن زندگی می‌کنیم وظیفه ماست، پس ما هم باید برای استفاده کمتر از کیسه‌های پلاستیکی تلاش کنیم، اما چه کاری از دست ما بر می‌آید؟

به جای استفاده از کیسه های پلاستیکی، از کیسه های پارچه ای استفاده کنیم.

همراه خود یک کیسه پارچه ای داشته باشیم که در زمان خرید از آن استفاده کنیم و از فروشنده کیسه دریافت نکنیم. در بسیاری از مواقع مانند خرید نان یا تره ‌بار می‌توانیم به جای استفاده از کیسه ‌های پلاستیکی یکبار مصرف از کیسه ‌های پارچه ‌ای که امکان استفاده مجدد دارند بهره ببریم.

در هنگام سفر لوازم اولیه خود را همراه داشته باشیم و از لوازم پلاستیکی که در هواپیما ها و قطار ها داده می شود، استفاده نکنیم.

زباله های پلاستیکی خود را در طبیعت، ساحل و محل هایی که تعداد زیادی از حیوانات زندگی می کنند، رها نکنیم.

استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در سال ‌های اخیر بسیار شایع شده است که می‌توان به جای آن از ظروف یکبار مصرف گیاهی استفاده کرد. ظروف گیاهی نسبتا سریع ‌تر در طبیعت تجزیه می‌شود و آلودگی کمتری برای محیط زیست دارند.

به جای استفاده از بطری‌ های آب معدنی پلاستیکی می‌توانیم از بطری ‌های شیشه‌ای و خانگی بهره ببریم که ضمن حفظ سلامتی به مصرف کمتر پلاستیک منجر می‌شود.

یکی از نخستین کشورهایی که برای مبارزه با مصرف پلاستیک اقدام کرد، کشور بنگلادش بود. در سال ۲۰۰۲ سیل ویرانگری در کشور بنگلادش رخ داد، به گفته کارشناسان یکی از علت ‌های شدت خسارت در این کشور بسته شدن کانال ‌ها و مسیرهای فاضلاب به دست پلاستیک بود. از جمله کشورهای دیگری که با در نظر گرفتن مالیات و جریمه از استفاده بی رویه از کیسه ‌های پلاستیکی جلوگیری کردند، کشورهای بوتان، هنگ کنگ، تایوان، ایرلند، انگلستان، سوئیس، ایتالیا، بلژیک، ایرلند، آلمان و هلند را می‌توان نام برد.

جالب است بدانید در کشور ما ایران، روز ۲۱ تیر به عنوان روز بدون پلاستیک در نظر گرفته شده است و هر سال عده زیادی از فعالان و انجمن ‌های محیط زیست در کشور با برگزاری همایش ‌ها و کمپین ‌ها به جمع آوری زباله از محیط زیست می‌پردازند.

یکی دیگر از مواردی که خیلی کم در خانه‌ های ما رعایت می‌شود مسئله تفکیک زباله است. به راحتی و با داشتن دو سطل زباله می‌توانیم کار تفکیک زباله را در خانه انجام دهیم و مواد قابل بازیافت را از سایر مواد جدا کنیم.

استفاده از کیسه های پلاستیکی در بسیاری از شهر ها و کشور ها به دلیل استفاده بیش از حد ممنوع شده است و یا هزینه گزافی برای آن ها در نظر گرفته شده است که مردم به سمت استفاده از کیسه های پارچه ای ترغیب شوند.

روز جهانی بدون پلاستیک فرصت خوبی است تا فکر کنیم دیگر چه راه‌ هایی برای کاهش مصرف پلاستیک در زندگی روزمره وجود دارد.