روز جهانی زبان مادری

در سالنامه جهانی روز ۲۱ فوریه از طرف یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری(International Mother Language Day) نامگذاری شده‌است. روز جهانی زبان مادری ۲۱ فوریه هر سال است، این نام‌گذاری در سال ۱۹۹۹ از سوی یونسکو و با هدف کمک به حفظ تنوع زبانی و فرهنگی جهان انجام شد.

طبق گزارش ها هر زبان عامل اصلی انعکاس ‌دهنده فرهنگ و دانش آن دسته از مردمی است که با آن سخن می‌گویند. نباید فراموش کنیم که مرگ یک زبان به معنای مرگ قسمتی از فرهنگ و ادب جامعه بشر خواهد بود. شاید تا به حال برایتان این سوال پیش آمده باشد که اهمیت حفظ زبان مادری چیست؟ و یا نقش ما برای حفظ زبان‌های مادری چیست؟ برای خیلی‌ها شاید سوال باشد اصلاً چند زبان در دنیا وجود دارد که در حال فراموشی هستند!؟

زبان مادری مثل رنگ چشم، شکل بینی، رنگ پوست و… است، یعنی نمی‌توانیم هیچ دخل و تصرفی در آن داشته باشیم، پس زبان مادری بخشی از هویت هر شخص است. زمانی را تصور کنید به یک شهر غریب سفر کرده‌ایم وقتی در خیابان مقابل شخصی قرار بگیریم که با زبان مادری ما صحبت می‌کند ناخودآگاه حس خوشایندی در ما به وجود می‌آید و شاید هیچ کلمه‌ای نتواند بیانگر احساسات ما باشد.

زبان مادری چیست؟

زبان نخست یا زبان مادری به نخستین زبان یا زبان‌هایی گفته می‌شود که کودک سخن گفتن به آن را یاد می‌گیرد یا آن را پیش از آغاز تحصیلات می‌آموزد، می‌توان گفت زبانی که فرد توانایی اندیشیدن و سخن گفتن به آن همانند سایر سخنوران آن زبان را دارد. زبان مادری یک اصطلاح است و لزوماً به معنی زبانی که مادر انسان به آن سخن می‌گوید نیست. در بعضی از کشورها، اصطلاح زبان مادری بیشتر به زبان قومی فرد دلالت می‌کند تا زبان اول او.

تاریخچه روز جهانی زبان مادری

در سال ۱۹۵۲ دانشجویان دانشگاه‌های گوناگون شهر داکا پایتخت امروزی کشور بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، در راستای تلاش و کوشش برای ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان تظاهرات مسالمت آمیزی در این شهر به راه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پلیس به آنها تیراندازی کرده عده‌ای از آنها را کشت. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای اولین بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فوریه (برابر با دوم و برخی مواقع سوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید، از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی و محترم داشته می‌شود و برنامه‌هایی در این مقوله برگزار می‌شود.

در ایران برای نخستین بار به مناسبت روز جهانی زبان مادری دوم اسفند ماه سال ۸۲ برابر با ۲۱ فوریه سال ۲۰۰۴ میلادی مراسمی در دانشگاه علم و صنعت، به دست دانشجویان دانشگاه‌ های تهران برگزار شد.